Definicija i poreklo pojma šovinizam
Generalno je prema definiciji šovinizam jedan stav i uverenje u nadmoćnost ili superiornost grupe ili pojedinca, te u stavove i shvatanja koje su predmet njihovog zalaganja, i sam se pristalica šovinizma naziva šovinista.
U žargonu i u raznim razmatranjima šovinizam je pojam sa izrazito negativnim kontekstom koji označava nešto loše i pogrdno, mada se prevodi samo kao osećanje nadmoći ali su problem dalji načini na koji se ona zagovara i na koji se ista i ostvaruje.
Princip jeste u tome da u svojim uverenjima koja su šovinistička, pristalica ovakvog pravca i/ili pokreta ima tendenciju da omalovažava i da obezvređuje sve one koji mu nisu istomišljenici, te i da često pristupi nekim verbalnim ili fizičkim afektivnim istupima koji su nekada mimo zakona ili etičkih i moralnih normi.
Kada se uzme u obzir istorijski osvrt na ovaj pojam, smatra se da je sam šovinizam nastao kao pokret i uverenje u Francuskoj u vreme cara Napoleona Bonaparte, a koji je stvoren kao jedan politički pokret utemeljen na nastojanjima da se Francuskoj vrati stara slava koju nje ova država imala u vreme Prvog francuskog carstva.
Sama reč je nastala kako se veruje od imena velikog pristalice Napoleonove imperijalističke vladavine koji se zvao Nikolas Šovin, mada se danas šovinizam definiše dosta drugačije i dosta u negativnijem kontekstu nego što njegovo značenje zaista i jeste bilo.
Naime, smatra se da je šovinizam jedan izraz mržnje prema drugim narodima, koja obuhvata versku, rasnu, etničku i političku netrpeljivost, te koja i dovodi do siticanja nadmoći i superiornosti onoga što jeste svoja nacija, narod, pripadnost, vera, status, klasa, etnička grupa.
Danas je šovinizam postao predmet ili oruđe takozvane „nacionalne netrpeljivosti“, te se upotrebljava za širenje mržnje i za potpirivanje nekog prava na nadmoć i na isticanje nejednakosti, te se društvo deli na one bolje i one lošije, na one koji su „iznad svih“ i na one potlačene, manje vredne, mizerne.
U raznim ratovima, šovinizam je bio svojevrsni način da se raspiri mržnja prema narodima i nacijama koje treba da se „iskorene i ugnjetavaju“, kao pre svega jedan vid opravdanja za nečije imperijalističke i apsolutističke ciljeve, sa naravno unižavanjem vrednosti onoga ko je neprijatelj u svakom smislu te reči.
Svakako je jedan od najdrastičnijih primera šovinizma bilo vreme vladavine Adolfa Hitlera, koji je nemačku rasu smatrao „arijevskom“ i vršio je progon i masovna istrebljenja naroda koje je on označio manje vrednim, i onima koji nisu „plave krvi“, te koji i nisu trebali da postoje da bi se svet od njih „očistio“.
Kada su rečnici i etimologija pojma šovinizam u pitanju, on se nekada jasno i isključivo može da definiše kao forma agresivnog nacionalizma, sa namernim i svesnim ciljem da se drugim ljudima i nacijama ugroze sva prava i slobode, a sa opravdanjem verske, rasne, etničke ili socijalne nejednakosti i manje vrednosti.
U nekom užem smislu, je poznat i pojam muškog šovinizma, koji je nastao kao termin u vreme pokušaja borne za ženska prava i jednakost, te se i danas osobe koje ne vrednuju žene kao jednake i kao sposobne na ista prava i slobode, nazivaju šovinistima.
Dakle, muški šovinizam je ukratko objašnjeno nastojanje da se muškarci istaknu kao superiorniji i „jači pol“, te da se žene smatraju potčinjenim i manje sposobnim, i time se stave u jedan podređen položaj, i da im se nikako ne priznaje pravo na jednakosti, iako je dokazano suprotno.
Jasna definicija šovinizma jeste prema najvećem broju rečnika propagiranje nacionalne mržnje i netrpeljivosti, jasan stav nacionalne isključivosti na agresivan način, preterivanje u određenim nacionalističkim shvatanjima i stavovima, agresivni nacionalizam.
U šovinizmu se uvek jasno ističe nadmoć i superiornost onog ličnog, narodnog, nacionalnog, političkog, verskog, rasnog, u odnosu na druge ljude koji su u bilo čemu različiti, te se jednostavno stvara mržnja i netrpeljivost zasnovana na ličnim ili ubeđenjima grupe da su oni bolji i na višem nivou, i da ne žele da se izjednače sa onima koje smatraju „manje vrednim od sebe“.
Šovinizam na žalost kroz istoriju odlikuju brojni ekstremni primeri kojima su mnogi narodi olako izlagani progonstvu, masakru, ugnjetavanju sa ciljem istrebljenja, jer je nečija ideologija potekla na šovinističkoj teoriji, i ostala takva kao uverenje u ispravno i pravično rešenje.
Smatra se nekada da je šovinizam ekstrem u sopstvenu superiornost, moć, važnost i slavu, pa ga nekada definišu i kao oblik preteranog patriotizma, koji ima sasvim patološku i posve negativnu konotaciju.
Osnovna razlika kada je u pitanju i nacionalizam i patriotizam, jeste u tome da oni u normalnoj i umerenoj formi imaju pozitivni kontekst i da su dobra uverenja, u odnosu na šovinizam koji je u svakom smislu ekstreman, radikalan, negativan i neumeren odnosno preteran i prenaglašen.
Stručnjaci smatraju da je zapravo šovinizam jedno sasvim iracionalno uverenje da je pojedinac ili grupa, odnosno narod ili nacija u odnosu na druge u nekom smislu bolja i superiornija, i oni to uverenje shvataju veoma radikalno, i stvara se jedna prava mržnja kao sasvim negativna emocija koja se stalno uvećava i radikalizuje, i koja ima ekstremne posledice koje su obično rezultirale sa određenom nepotrebnom agresijom.
Kada se posle nastanka u Francuskoj šovinizam sa jednog političkog pravca sa dosta pozitivnim ciljem, proširio i radikalizovao kao uverenje i stav, on je postao fanatizam i jedan neprikladan nivo zaslepljenosti i posvećenosti pogrešnim uverenjima i ubeđenjima.
Dalje se šovinizam proširio kao jedno grupisanje sa istomišljenicima i osuda neistomišljenika, prema stvaranju neprijateljstva i mržnje koji su usmereni na neprijatelje koji su u nekom smislu neodgovarajući i drugačiji.
U engleskom govornom području je sinonim za šovinizam pojam džingoizam, koji se slobodno prevodi kao „ratoborni nacionalizam“ bez jasne svrhe i cilja, koji je samo zaokružen mržnjom i čiji je osnovni cilj da se ostvari nadmoć i da se pokaže superiornost bez nekog jasnog stava i objašnjenja kako i zašto.
Pomenuti muški šovinizam je na dalje definisan kao jedna „uža forma uverenja“ da su pripadnici jednog pola bolji i superiorniji u odnosu na drugi pol (ovde se odnosi na muškarce i žene), te se dugo vremena zastupalo uverenje da su muškarci superiorni u odnosu na žene, i takvih slučajeva na žalost ima i u današnjem savremenom svetu i vremenu.