Definicija i poreklo pojma kolabirati
Po postojećim definicijama etimološkog porekla glagolskog oblika kolabirati, on je poreklom iz latinskog jezika i potekao je kao stanje koje je posledica kolapsa, te označava baš i naglo nastalu malaksalost kao i potencijalni gubitak svesti, usled stanja kolapsa ili sinkope, klonulost, kao i pak vrlo oslabljenu mišićnu snagu, slabost, iscrpljenost ili osećaj nemoći i jakog umora i posustajanja.
Kao najznačajniji sinonimi za pojam kolabirati, navode se u pravom i u figurativnom značenju i sledeći pojmovi – oslabiti; zanemoćati; iscrpeti se; „krepati“; „crći“; „lipsati“; malaksati; osetiti umor i iscrpljenost; „riknuti“; „izbledeti“; „topiti se; jenjavati; nestajati; zgasnuti; splasnuti“; kao i „baldisati“; „umreti“ – što su u principu subjektivni osećaji pacijenta koji je pretrpeo stanje koje se zove kolapsno stanje ili kolabiranje.
Kolabiranje kao sinonim sa sinkopalnim i kolapsnim stanjem odnosno kao posledica
Teško je razdvojiti u tumačenju pojma kolabiranja, stanje koje se zove kolaps, jer je suštinski pak kolaps i kolabiranje isto, samo je jedno stanje uzrok a drugo posledica odnosno kolabiranje je pak događaj koji je posledica kolapsa, mada se smatra da su kolaps i kolabiranje pomovi sasvim istog značenja, sa razlikom što je kolaps imenica a kolabiranje je glagolska forma.
Dakle, kolabiranje je po definiciji nagli pad osobe uz gubitak mišićnog tonusa (tzv. posturalnog tonusa, odnosno pada snage antigravitacione muskulature), koji je iznenadan i nenajavljen i za pacijenta neočekivan, koji može ili ne mora da bude propraćen gubitkom svesti, i od koga se pacijent vrlo brzo i potpuno oporavlja, uz rizik od nastanka povrede tokom samog pada iz jednog obično stojećeg stava u horizontalni položaj.
Kolabiranje može da bude i psihijatrijski pojam, kada se smatra jednim potpunim „slomom“ ličnosti i njenih psihičkih funkcija i padom motivacije, i takav pacijent je bezvoljan, psihički klonuo i depresivan, a takođe se kao jedan nemedicinski termin kolabiranje definiše kao nastanak totalnog raspada ili dezintegracije jednog sistema, funkcije, organizacije.
Važno je da se naglasi da kolabiranje ne mora da bude praćeno potpunim gubitkoim svesti (te je pacijent obično konfuzan, zbunjen, ne može odmah da shvati šta mu se dogodilo), za razliku od stanja koje je poznato kao sinkopa i koje se i definiše kao kratkotrajan i naglo nastali i iznenadni gubitak svesti i posturalnog tonusa.
Kako izgleda pacijent koji je kolabirao i koji su najčešći razlozi za ovakvo stanje?
Smatra se da je osnovni razlog zašto neko kolabira, pre svega u poremećaju rada srca i u funkciji krvnih sudova, koji su kao jedna celina, poznata pod imenom kardio-vaskularni sistem odgovorni da mozak snabdevaju krvlju i tako mu obezbede hranjive materije i kiseonik, kako bi on mogao da kontroliše motorne, mentalne, senzorne i senzitivne funkcije.
Upravo zato, sva stanja i oboljenja srca (infarkt; aritmije; šantovi; insuficijencija); pluća (upalne promene; opstrukcije; restriktivna stanja; embolizacija), kao i krvnih sudova različitog tipa i pak i različite veličine (arterije – arteriole -.kapilari – venule – vene), u sistemskoj ili pak u perifernoj cirkulaciji (kakva su tromboze; rupture; aneurizme; suženja; dilatacije), dovode do kolabiranja jer remete normalno dopremanje krvi u mozak koji ne može da bez kiseonika i glukoze uopše da radi i da normalno funkcioniše.
Pacijent koji je kolabirao je klinički gledano bled i „obliven graškama znoja“; ima ubrzan puls ali je on jedva čujan i jedva opipljiv; arterijski krvni pritisak je snižen (ispod 60 mm Hg); disanje je plitko ali ubrzano i pacijent je često pomućenog stanja svesti, mada su po pravilu u pitanju lakša stanja po tipu pospanosti ili somnolencije ili stanja konfuznosti ili zbunjenosti.
Pitanje koje se nameće samo od sebe, jeste kako treba reagovati u datoj situaciji, jer se dosta često kolabiranje može desiti svakodnevno i na javnim mestima, te je važno takvim osobama znati ukazati prvu pomoć, dok se svakako potomne upute na dalja dijagnostička ispitivanja u referentnu zdravstvenu ustanovu.
Dakle, osnovna pomoć osobama koje su kolabirale podrazumeva da se – pacijentu koji je u ležećem položaju podignu noge i da se tako poveća priliv krvi u mozak i uopšte „prema srcu“, i takav položaj je nazvan „šokni polkožaj“, jer ako se ne izvede može da nastane kardiovaskularni kolaps odnosno šok.
Iako se kolabiranje obično završava potpunim i brzim oporavkom, te u organizmu ne dovodi ni do kakvih ozbiljnijih oštećenja i posledica, ipak je od velike važnosti da se nakon ukazane prve pomoći, sprovede detaljna dijagnostika i da se otkrije osnovni uzrok nastanka stanja kolapsa, te i da se spreči nastanak srčanog zastoja i stanja šoka, jer iako vrlo retko, zavisno od svog osnovnog uzroka kolabiranje može da ima i letalni egzitus, odnosno da završi smrću pacijenta.
Kada pacijenti najčešće mogu kolabirati – etiopatogeneza poremećaja u medicini
U stanju kolabiranja, pacijentima je značajno smanjen vaskulni tonus i posledično dolazi do pada arterijskog krvnog pritiska i aktivnost srca kao pumpe je smanjena, a kao neki od faktora se dosta često navode – infestacije toksičnim materijama ili prosto rečeno trovanja; toksiinfekcije (razne i endogeno i egzogeno uzrokovane infekcije spoljnim i unutrašnjim toksinima (tifus; pankreatitis; apendicitis, kolera; alimentarne toksiinfekcije; peritonitisi), kao i jak nadražajni bol (udarac tupim predmetom, neuralgija); anestezija; pad volumena krvi (hipovolemija); metabolički poremećaji (i to pre svega hipoglikemija; dijabetesna ketoacidoza; adisonska kriza; metabolički sindrom); kao i na primer bol kod kamena u mokraćnim ili žučnim putevima (kolike – renalne ili žučne).
