Definicija i poreklo reči kokarda
Prema definiciji je kokarda jedna vrsta značke koja se kači na odelo, i po pravilu označava neku pripadnost određenoj klasi, staležu ili grupi ljudi (vojsci; kulturnom društvu; umetničkoj ili nekoj spotskoj organizaciji; političkom pokretu), a kod nas je pak bila najpoznatija kao obeležje vojnog četničkog pokreta.
Kokarda kao reč potiče iz francuskog jezika, te u prevodu označava „obeležje pripadnosti“ i/ili „simbol statusa ili različitosti“, a u samoj Francuskoj je poznata iz vremena Francuske revolucije iz 1879. godine, kada su na svojim vojnim uniformama pripadnici vojske imali kokarde sa samim bojama francuske zastave.
Kokarda je kao simbol pripadnosti, članstva ili „društvenog staleža“, po pravilu okruglog oblika, sa specifičnim detaljima u vidu simbola, koji i označavaju pomenuto „pripadanje“ u užem smislu reči.
Kao simbol u vidu značke kokarda se po pravilu nosila na reverima kaputa ili odela, kao i na grudima, kod zvaničnika na primer zakačena preko lenta, a kod nekih slučajeva se stavljala i na šešir ili kapu (kao kod četničkog vođe Draže Mihajlovića, koji je kokardu nosio na svojoj kapi).
„Četnička kokarda“ – simbol četničkog pokreta
Od njegovog nastanka pa do danas, četnički pokret je i kod nas, ali tako i u celom svetu izazivao različita oprečna mišljenja i kontroverze, te su ih na primer zapadne zemlje smatrale borcima koji su ratovali protiv Fašizma, dok su se kod nas smatrali izdajnicima koji su bili na suprotnoj strani od Partizana, iako su se i Četnici zalagali za iste ciljeve, ali su usputno ostvarivali i neke svoje lične dobiti i planove.
I danas je kod nas reč kokarda najpre asocijacija na pomenuti četnički pokret, jer ju je kao simbol i obeležje najpre kako je i pomenuto nosio Draža Mihajlobić, a potom i svi četnički vojnici na svojim kapama (uz bradu kao dodatni simbol odmetništva i života za ratovanje, kao što su to nekada činili hajduci).
Sama reč „četnici“ u istoriji je negde do sredine XIX veka, označavala vojne formacije koje su grupisane u „čete“ odnosno vrste, da bi se čak i ranije u hajdučkim i uskočkim narodnim epskim pesmama, takođe pominjale čete kao grupacije za borbu.
Manje je poznato da se prvi četnički pokret, formirao još 1903. godine, pod vođstvom Jovana Atanackovića u Beogradu, te da je on u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji bio ministar vojni, a da bi kasnije i jedan od glavnih organizatora „Majskog prevrata“, iz iste 1903. godine, kada je svrgnuta dinastija Obrenović, te je vlast preuzela dinastija Karađorđević.
Već od kraja istog XIX veka, počinju da se formiraju dobrovoljače garde, a kao vojne formacije koje su bile od značaja za borbu protiv uticaja Turaka, te su pomagale u odbrani tadašnje Srbije i njene uticaja turske prevlasti nad balkanskim zemljama u Kraljevini.
Već u II Svetskom ratu, postojale su četničke organizacije, čak kao delovi vojske Kraljevine Jugoslavije, a njihovu definitivnu reformu, te stvaranje jednog vrlo ozbiljnog vojno-političkog pokreta, izvršio je nama i najpoznatiji „četnički vojevoda“ – Dragoljub Draža Mihajlović.
Međutim, mnogo je manje poznata činjenica da je lično kralj Petar II Karađorđević, a koji je tada bio u Londonu u izgnanstvu, odobrio Draži Mihajloviću formiranje četničkih redova, te je ustvari planirao da ih koristi kao svoju ličnu gardu za zaštitu po povratku u Kraljevinu Jugoslaviju, a tada se pokret zvao „Jugoslovenska vojska u otadžbini“, i formiran je 11. maja 1941. godine (a među samim Četnicima se zvao „Ravnogorski pokret“, na čelu sa Dražom Mihajlovićem, koji je i pak poreklom sa Ravne gore).
Negativan utisak u narodu, četnički pokret je ostavio svojim napadima na partizanske formacije, te se tada smatralo da su Četnici narodni neprijatelji, a Partizani heroji, i od tada pa do danas postoje sasvim sukobljena mišljenja o značaju i uticaju Četnika u istoriji.
Ono što jeste nepobitna činjenica, je da su Četnici imali pozitivnu nulogu u oslobađanju zemlje od okupatora, ali negativni aspekt je bio „razbijanje partizanskih vojnih formacija“ u već uveliko oslobođenoj zemlji.
O Četnicima su do danas napisana brojna književna dela bazirana na istorijskim činjenicama i na istraživanjima, ali ni jedno od njih nije se „usudilo“ da ih precizno definiše kao prijatelje ili vrlo ozbiljne neprijatelje zemlje, te se danas u narodu i dalje zadržalo negativno mišljenje o četničkom pokretu, sa izuzetkomm malog broja pristalica koji i dalje idu na Ravnu goru, na okupljanja i u slavu Četnika.
Pored najpoznatijeg Dragoljuba Draže Mihajlovića, neki od istaknutih četnika su bili prema istorijskim činjenicama i – Ilija Trifunović (poznatiji kao Ilija Birčanin); Pavle Đurišić; Petar Baćović; Momčilo Đujić; Baja Stanišić; Dragoslav Jevđević i drugi (a od naših savremenika je najpoznatiji „četnički ideolog“ dr Vojislav Šešelj, predsednik Srpske Radikalne Stranke, kao i političar i pisac Vuk Drašković, nekadašnji osnivač i vođa SPO-a).
Kada je četnički pokret formiran pod Dražinim vođstvom, tada je i kokarda postala jedan od simbola „četništva“, te se nosila na kapi ili šajkači, a Draža je bio poznat i po nadimku „Čiča“, jer je imao veoma gustu bradu, i često nosio ili šajkaču ili kupastu kapu sličnu onoj iz ličke narodne nošnje, naravno sa obaveznom kokardom.
Dakle, iako su četnički pokreti postali najpoznatiji od vremena Draže Mihajlovića, oni su kroz istoriju postojali i u Prvom i Drugom Balkanskom ratu; u Prvom i Drugom svetskom ratu; u Topličkom ustanku; u Ilindanskom ustanku (u borbama za prevrat u Makedoniji).
U takozvanom „međuratnom periodu“ je osnovano Udruženje četnika veterana za slobodu i čast otadžbine, te je 1921. godine kao godine osnivanja, ovo udruženje imalo cilj da pomaže najčešće porodicama tj udovicama i deci postradalih četnika.
Uprkos činjenici da su kod nas i danas Četnici „na lošem glasu“, posebno kod ljudi koji ni ne poznaju istorijske činjenice, u Americi i u zemljama Zapada uopšte, četničke formacije su pak smatrane herojima antifašističke borbe (dakle, pripadnici četničkog pokreta iz Drugog svcetskog rata).
Čak je i Holivud bio „fasciniran“ četničkom organizacijom, te je snimljen i igrano-dokumentarni film 1943. godine, pod nazivom „Četnici: Borbena gerila“, a od veoma poznate producentske kuće „20-th Century Fox“, a istorijske činjenice je Amerikancima predočio u funkciji tehničkog savetnika dr Miloš Sekulić.
Iste 1943. godine su u Americi u prodaji bile čak i poštanske markice na kojima je bio lik Draže Mihajlovića, te dok je kod nas kritikovan i smatran državnim i narodnim neprijateljem (jer je pak utvrđeno da je sarađivao sa „Silama Osovine“, te sa NDH i sa režimom Milana Nedića), te je tada prozvan i izdajnikom otadžbine, u SAD-u je slavljen kao veliki heroj.
