A-M

Cionizam – značenje, pojam

Definicija i poreklo pojma cionizam

Prema definiciji je cionizam naziv za jevrejski politički pokret (mada je pak poznat i kod nekih nejevrejskih naroda), koji zastupa stav i uverenje da se svi Jevreji vrate u svoju zemlju odnosno u Zemlju Izrael (na jevrejskom Erec Izrael).

No, na samom početku sama ideja cionizma nije bila u tome da se Jevreji vrate u Erec Izrael, već da se nasele i rasele svuda po Evropi, čak i prinudno, dok je sam pojam Cion predstavljao prema svetoj „Bibljiji“ naziv za Jerusalim.

Loading...

Sam termin cionizam je zapravo osmislio i prvi definisao kao takav Natan Birnbaum, date 1885. godine, kao cilj i uverenje da se svi jevrejski narodi vrate u Izrael, a preko određenih političkih propagandi i nastojanja.

Upravo se zbog toga desilo da se cionizam počeo pojavljivati i kao jedan pojam u jevrejskoj kulturi, pre svega u književnosti, te je iz njega nastao i poznati „moderni cionizam“, kao jedan oblik potrebe da se u Evropi propagira antisemitizam, i da se tako izrazi jedna prevelika potreba da se Jevreji vrate u svoju postojbinu i na svoje tlo.

U XIX veku je došlo do toga da kao posledica pre svega ruskih zastupanja nejevrejskih stavova, u isti mah ali sasvim nezavisno jedan od drugog Teodor Hercl i Leon Pinsker, oforme jedan jasan politički stav da i Jevreji kao i svi drugi narodi zalužuju da imaju svoju zemlju i svoju otadžbinu (pre svega zbog izraženog nejevrejskog i antisemitskog stava Evrope prema ovim narodima, koja je potekla od perioda nacizma i Hitlerovih uverenja i progona jevreja kao „niže rase“).

Kako su tada Jevreji bili raštrkani mahom po čitavoj Evropi, kao izbeglice i prognani narod, ova dva pomenuta cionista, nisu posmatrala nužnost da Palestina postane jevrejska domovina, već bilo koja teritorija i zemlja koja je spremna na to da objedini sve izbegle i prognane, i da im omogući prava na teritoriju, te razvoj sopstvene kulture, jezika i ostalih društvenih normi kao tekovina moderne civilizacije.

No, kako to obično biva, Hercl i Pinsker su imali suprotstavljena mišljenja i o tome ko su zapravo nejevrejski narodi, pa je sam Teodor Hercl verovao da će njemu u ideologiji dati potporu neke velike nejevrejske svetske sile.

Sa druga strane je Leon Pinsker smatrao da nejevrejski narodi nisu dovoljno zainteresovani za rešavanje datog problema, i da im on nije prioritetan niti da im generalno predstavlja neki važan problem, te je podsticao Jevreje da se sami emancipuju i da se bore za svoja prava, pa je o ova dva oprečna stava bilo rasprave na takozvanom „Prvom cionističkom kongresu“, a koji je održan u Bazelu u Švajcarskoj 1897. godine.

Sama suština pomenutog kongresa jeste bila u tome da se usvoji jedna jedinstvena povelja prava Jevreja kao naroda da im se omogući da imaju svoju domovinu, a kasnije je oformljena i banka i izvršena kolonizacija pre svega sa namerom da se obezbedi određena finansijska potpora za iseljene jevrejske narode.

Sam Teodor Hercl se zdušno zalagao za ideju da se svi Jevreji nasele u Ugandi, ali su se i sami predstavnici naroda pobunili i izrazili želju i uverenje da njihova domovina treba da je Palestina odnosno pomenuti Erec Izrael.

Iako je prvobitna ideja i Teodora Hercla i Pinskera bila da cionizam kao pokret objedini Jevreje u ideologiji i stavovima, došlo je do unutrašnjioh sukoba u mišljenjima i stavovima te su neki vrlo ortodoksni predtavnici jevrejske zajednice pre svega rabini, predvodili pak ideologiju da se vrati takozvano mesijansko doba.

Loading...

Mesijansko doba je za jevrejske narode bilo sinonim za spas i potrebu da imaju jednu sopstvenu ideologiju i uverenja, te su počeli da se masovno okreću protiv cionizma, koji su shvatali kao baš jedan nacionalistički pokret, koji se kosio sa njihovim shvatanjima judaizma kao religije.

Kada je Teodor Hercl preminuo 1904. godine, stvara se jedan pravac koji se naziva „praktični cionizam“ koji je ustanovio Haim Vajcman, koji je bio doseljenik poreklom iz Velike Britanije.

Sam Haim Vajcman se smatra jednim od najzaslužnijih za dobijanje takozvane „Balfordove deklaracije“, koja je ustanovljena 1917. godine kao povelja koja je zastupala stav podrške Ujedinjenog Kraljevstva Jevrejima koji su imali nameru da za domovinu odaberu Palestinu.

U suštini je ovakav postupak imao jednu vrlo skrivenu nameru, jer je zapravo takozvana „Liga naroda“ 1923. godine velikoj Britaniji dala pravo nad pripremanjem stanovnika za preseljenje u Palestinu, ali je i sličan postupak bio ranije ustanovljen nad arapskim stanovništvom bez krajnjih rezultata, te je imao praktično za osnovni princip nadmoć i prevlast uticaja, a ne brigu za napred pomenuto jevrejsko stanovništvo.

No, bez obzira na tok i razvoj događaja, činjenica jeste da su se u tom periodu jevrejski narodi počeli masovno doseljavati u Palestinu, te su najzad prinuđeni pritiskom arapskih naroda, Englezi morali da ponište „Belfordovu povelju“, a i koja je objavljena 1939. godine kao akt koji se zvao „Bela knjiga“.

Naime, taj dokument je znatno ograničio naseljavanje Palestine jevrejskim narodima, i to je pogodovalo velikim svetskim silama, posebno poznato u doba nacizma, kada je progon Jevreja i njihova masovna stradanja ostao istorijski zabeležen.

No, iako manje ili više neočekivano, Holokaust je doneo odluku da je formiranje jevrejske države nužno, te je prisilno potpisana povelja i prihvatanje od strane Ujedinjenih nacija da se Palestina podeli na jevrejsku i arapsku teritoriju, što svakako Arapima nije nikako odgovaralo, te je povelja odbačena 1949. godine, i počeo je rat sa jevrejskom državom na teritoriji Palestine.

Međutim, iste te 1949. godine je država Izrael odnela daleko veći broj pobeda i prisvojila veći deo arapske teritorije, pa je potpisano primirje, ali je ipak u narednih dvadeset i pet godina stalno na teritoriji Izraela dolazilo do ratnih sukoba, i izbila su još tri velika rata na teritoriji Palestine.

U međuvremenu je cionizam kao politički pkret doživeo velika unutarnja raslojavanja i u rasnom, i u religioznom smislu, te je imao određene „ogranke“ koji su bili omladinski; muški; ženski; kao i socijalistički; revizionistički; pa i sama je ideologija cionizma bila pod stalnim diplomatskim pritiscima.

1975. godine je sve došlo do jedne tačke usijanja, kada su Ujedinjene nacije cionistički pokret proglasile za rasistički, ali je doneta rezolucija donela ono što se nije očekivalo, a to je zapravo jačanje cionizma kao političke ideologije, te su mu se priključili brojni nznačajni lideri koji su ranije bili mahom neopredeljeni i „u senci“ i koji su videli u tome priliku da izađu sa margine dešavanja i da se bore za svoje ciljeve i ideologiju.

Istorijski je poznata činjenica da su se jevrejski narodi još u prvom veku naše ere, nalazili aseljeni izvan Erec Izraela odnosno Palestine, najčešće prinudno, ali su ipak uvek na datoj teritoriji bili prisutni i danas se smatra da je to njihova prapostojbina, jer je prema judaizmu zapravo Erec Izrael zemlja koju je Bog dao Jevrejima i to jeste njihova „sveta zemlja“ čija je prestonica Jerusalim.

Danas postoji takozvana jevrejska dijaspora, koja je zapravo potekla od toga da se u vreme Rimljana jevrejsko stanovništvo masovno prognalo sa teritorije Judeje, te je ime te teritorije promenjeno u Sirija Palestina.

No, već u XIX veku je počela da se pojačava cionistička ideologija o vraćanju Jevreja u njihovu prapostojbinu odnosno u Erec Izrael, pre svega provocirano antisemitizmom u Evropi i nasiljem prema Jevrejima koje je kulminiralo.

Loading...

Upravo zato se i smatra da je takozvana „era cionizma“ počela zvanično 1897. godine, a kada je počelo da dolazi do masovnih migracija jevrejskih naroda u Palestinu.

Sponzorisano

Loading...