Definicija i poreklo pojma bankina
Prema definiciji je pojam bankina potekao iz italijanskog, a time najverovatnije i iz latinskog jezika, i ima značenje jasnog ograničenja pored puta, koji je ofgrađen i izdignut u vidu jednog nasipa od utabane zemlje, te tako čini jedan graničnik, kako se ne bi „sletelo sa puta“ najčešće pri brzoj vožnji.
Nekada se može pretpostaviti i da bankina predstavlja utabani deo ili pak ograđeni deo pored kolovoza koji je namenjen za kretanje pešaka, ali pre svega označava jedan graničnik, ogradu; branik; rub puta koji je rizičan; most; nasip, ograđeni i izdignuti zemljani bedem.
U uređenim državama su bankine pod nadležnošću firmi za održavanje puteva i one su javno dobro odnosno i sastavni su deo putne infrastrukture i zakonom je propisana njihova širina, način uređenja zavisno od toga da li je u pitanju auto-put, te put prvog ili sekundarnog prioriteta.
Naravno, pored bankina, neki od delova putne infrastrukture jesu i takozvane razdeone trake; zaštitne trake; pešačka ostrva; berme i drugo, ali bankine su te koje jasno obezbeđuju same ivice kolovoza (obično određenom ogradom i svetlosnom i/ili zvučnom signalizacijom na određenim oštrim krivinama).
Bankine svakako povećavaju i sigurnost samog saobraćaja, ali one povećavaju i stabilizaciju samih zemljanih nasipa na kojima je put na primer izgrađen, te i služe za postavljanje određenih saobraćajnih znakova za pešake i za vozače odnosno za sve učesnike u saobraćaju.
Kada je u pitanju sam termin bankina, jasno je da se on pre svega koristi u stalnoj saobraćajnoj terminologiji i da je prva asocijacija na pojam bankina deo puta koji se nalazi sasvim bočno, pri krajevima kolovoza sa obe strane puta.
Dakle, kako je ranije i navedeno, bankina ne služi da se na njoj obavlja saobraćaj, već je jasan gramičnik kraja puta u širinu; oštre krivine; služi za postavljanje znakova za sve učesnike u saobraćaju, a prema propisima je razdelnik između pešaka i vozača, odnosno ona ima ogradu iza koje ili uz koju idu pešaci na delu puta koji se i zove bankina, i koji ima propisanu i uređenu širinu.
Bankina nije kako bi se mislilo ograda koja štiti vozače i pečake od nesreća, i ona jeste često ograničena ogradom i signalizacijom, ali je bankina zapravo jedan deo puta određene širine koji se naziva „pojas“ koji je od zemlje ili asfalta.
Dakle na bankini ili tom zemljanom ili asfaltnom pojasu, koji nekada služi i za zaustavljanje vozila kada je potreban odmor ili kada se desi neki kvar, postavlja se zaštitna ograda kada je potrebno, te bankina predstavlja namerno proširenje puta na nekim oštrim i opasnim krivinamna kada je potreban veći prostor prilikom smanjene vidljivosti kod vožnje.
Kako izgleda jedna bankina posmatrano prema zakonskim saobraćajnim propisima?
Dakle, prema propisima koji su uređeni od strane saobraćajnih zakona za jednu državu, bankina ima svoju spoljnu ivicu koja je ograđena jednim takozvanim „segmentnim kanalom“, a koji služi da se u njega prikuplja i odvodi voda kod padavina ili elementarnih nepogoda kakve su poplave, da bi se što je moguće bolje očuvala putna infrastruktura.
Upravo da bi se u pomenuti kanal kojim je spolja ograđena bankina na pravi način sakupljala voda sa kolovoza, od padavina, ili sa susednih zemljanih površina, pravilo je da se ona konstruiše sa obaveznim nagibom koji treba da iznosi oko 7%.
Kada je u pitanju širina same bankine, ona je varijabilna, i svaka država je određuje prema svojim propisima u saobraćaju, ali na to utiče i sama vrsta puta koji se gradi, kog je on prioriteta i koliko ima prostora kada se ispune svi nužni zahtevi za izgradnju kolovoza.
Takođe, kolika će biti širina bankine zavisi i od vrste zemljišta na kome se gradi put, od samih potreba sredine na kojima se postavlja bankina i od mnogih individalnih faktora, pa stoga i nije njena širina nešto jasno i precizno zakonski definisana i striktna.
Na primer kod nas je širina bankine obično od 120 cm do 150 cm, mada se u nekim situacijama smatra zadovoljavajućom širinom bankine i 100 cm, ali to već sve najpre zavisi kako je i navedeno ranije od same vrste puta, zemljišta na kome se on gradi i takozvane kategorije puta.
Sa druge strane je u Sjedinjenim Američkim Državama, deo bankine koji je asfaltiran iste širine kao i traka na kolovozu, dok je pored asfalta ivica bankine ograničena sa još oko pola metra travnate površine ili šljunka odnosno rizle.
Kada su opet u pitanju neki planinski ili brdski predeli, na kojima su generalno baš oštre krivine, važno je da se na uštrb širine bankine proširi kolovozna traka, pa se tada njena širina može nakon naravno strogih procena i kalkulacija i smanjiti na oko 50 cm, mnada se nekada sama propisana širina bankine i teško može ostvariti zbog samih nepristupačnih uslova i kamenitog ili ipak vrlo poroznog tla.
Kada se reč bankina prevede direktno sa pomenutog italijanskog jezika, ona jeste jedan podupirač puta; oslonac ili bedem, rub puta ili pešačka zona ili staza uz sam kolovoz.
Dakle, sama bankina nije ograda pored puta, već je to jedna asfaltirana ili travnata, šljunkovita, zemljana površina propisane širine na koju se postavlja ograda (metalna ili betonska), kao i neophodna svetlosna; zvučna; i druga signalizacija za učesnike u saobraćaju koja podrazumeva pre svega saobraćajne znake.
Bankina jeste prošireni deo puta u formi jedne trake između kolovoza i zemljanog nasipa, koja i sama može biti asfaltirana, zatravnjena ili zemljana, ali je uvek spoljna ivica ograničena jednim segmentnim kanalom za odlivanje vode da se spreči i odronjavanje bankine, kao i nakupljanje vode na kolovozu, te time i rizik od nezgoda usled proklizavanja.
Osnovni sinonimi za pojam bankina jesu podupirač; potpora; nasip ili bedem, mada se u prevodu sa italijanskog ona definiše kao traka sa obe strane puta ili rub puta na koji se postavlja signalizacija za saobraćaj.
Kako je često pogrešan termin u žargonu kada neko kaže „udario je u bankinu“, odnosno misleći na zaštitnu ogradu koja je postavljena na bankini, važno je ovaj pojam i objasniti na pravi način.
Dakle neko ne može da udari u bankinu kao takvu, ali može u delove koji se na njoj nalaze i kojima je ona ograničena, kakve su ograda; betonski štitnici; saobraćajni znakovi, ivičnjak i slično.
Bankina je zaštita i potpora, ona proširuje put i u slučaju nezgode umanjuje šansu da se desi veća tragedija, te je u isti mah i sigurno mesto na putevima na kojima nema takozvane zaustavne trake, da se vozila koja treba da se iz nekog razloga isključe iz saobraćaja i zaustave.
